MUŞ _ VARTO
KISACA VARTO TARİHİ
Genelde tüm m kaynaklar Varto tarihinin Urartu'larla baslladiginda birlesir. Yine tüm kaynaklar Varto'da Urartu'lardan sonra Med'lerin,Pers'lerin,Port,Roma ve Bizanslilarin kaldigi, 1071 Malazgirt savasiyla beraber Türklerin egemenligine gectiginde birlesirler.
Kimi kaynaklara göre Varto adinin Urartu kelimesinin zamanla halk arasinda evrimlesmesi sonucu ortaya cikti söylenir. ilce ve ilce merkezinin ve bilinen en eski adlarindan biri de "GümGüm’’ halk diliyle "GimGim"'dir. Bu adin kaynaklariyla ilgili olarak cesitli rivayetler vardir. Bazi kaynaklara göre Oguz Türklerinin 786 yilinda buraya gelmesiyle evlerinin tiklim tiklim oldugu bu günkü ilce merkezinin at kisnemesiylen cinladigi bu yüzdenAkkoynunlu oymak basi goskar babanin Vartoya GimGim adini taktigi kimi rivayetlere görede Bingöl daglarinin 3000 m rakiminda bulunan Goskar babanin mezarini ziyarete gidengelenekler ölcüsünde,eglenceler esnasinda atlilarin at kosturmasi esnasinda davul sesine benzer gümbürtüler cikmasindan dolayi ilcenin adinin GimGim konulmustur.Baska bir rivayete göre Varto da Toy kuslarinin cok olmasindan dolayi buraya Selcuklu beylerin buraya gelip Toy kuslarinin avladiklari icin Varto ilce ve merkezine Toy var demisler zamanlan halk dilinde Varto adina dönüsmüs.Bir başka varsayıma göre, Varto'nun etrafındaki veya civarındaki kimi yüksek dağlar bugün sönmüş görünseler de geçmişte birer volkanik dağlardı. Goşkar baba veya Varto'nun güneyindeki Kur Tepesi gibi dağ ve tepelerin çıkardığı seslerden dolayı halkın buraya Gımgım demesi olasıdır.Sık sık deprem olması da bu ismin verilmesinde etkili olabilir.Varto adının ise bir kasaba isminden iyade bir bölgenin adı olması daha mantıklıdır.Başka kaynaklara göre de, Varto'nun ancak 900 yıllık bir geçmişinin var olduğu, Urartuların da tarihçilere göre bir Türk uygarlığı olduğu kesinlik kazanmamıştır. Tarihi kaynaklar Urartu uygarlığı içinde birçok Ermeni krallığı olduğu noktasında birleşir. Van, Erivan, Vartoya gibi isimlerin Ermeniceden geldiği biliniyor. Hamidiye alaylarıyla başlayan Ermeni katliamı sürecine kadar, Ermenilerin Varto'da yoğun olarak yaşadığı düşünüldüğünde Varto isminin Ermenice olma olasılığı ağırlık kazanıyor.Sonuç olarak 1963-64 yılında Kayalıdere Köyü'nde arkeologların yaptığı kazılarda, Urartular ile ilgili kalıntılara ulaşılmıştır. 1071 Malazgirt Savaşı'yla ilçe Selçukluların eline geçmiş daha sonra da Karakoyunlular ve Akkoyunlular hakimiyeti devr almıştır. Varto bölgesi 1514 Çaldıran Savaşı'yla Osmanlıların idaresine geçmiştir. Cumhuriyet sonrasında da belediye ve valiliğin önerisi üzerine, İçişleri Bakanlığı ve TBMM onayı ile VARTO ismini alarak ilçeleşmiştir
Anasayfa 
26/1/2007, 11:30
